31-01-’22: Vanuit CVEG, Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland, zijn we op zoek naar nieuwe, enthousiaste leden, die interesse hebben om op Ecodorp Zuiderveld (Nijmegen-Noord) te wonen en hiervoor op de wachtlijst willen komen. Op dit moment zijn zijn alle woningen vergeven aan onze leden, maar er vinden nog wel verschuivingen plaats en de wachtlijst voor sommige gezinssamenstellingen is beperkt.
Ecodorp Zuiderveld is het eerste project dat door CVEG is gerealiseerd! Duurzaamheid, circulariteit, goed nabuurschap, bewustwording en zorg voor elkaar en omgeving zijn erg belangrijk voor ons. We hebben 46 woningen (sociale huur) gerealiseerd, waaronder eengezinswoningen, appartementen en studio’s. Alle woningen zijn op dit moment toegewezen aan onze leden, maar er komen binnenkort weer woningen vrij.
Wanneer je lid wordt gaat er eerst een aspirant-lidmaatschapsperiode van start, waarin je bijdraagt aan de vereniging en de mogelijkheid hebt om te kijken of de vereniging bij je past. Na zes maanden kun je volledig lid worden. Wanneer je als bewoner op Ecodorp Zuiderveld woont, verwachten we een inzet van ongeveer 8 uur per week voor de gemeenschap. Zo hebben we verschillende kringen en werkgroepen, zoals de Tuinkring, Activiteitenkring en Zorgkring.
Ook zoeken we altijd nieuwe, enthousiaste leden om samen nieuwe duurzame projecten in Gelderland te realiseren. Er liggen al plannen voor verschillende projecten, waaronder een project in Wageningen en in Brummen.
Kom naar een rondleiding op Zuiderveld, of bezoek een online infoavond als je meer wilt weten. Bij specifieke vragen kun je altijd een mailtje sturen naar info@cveg.nl.
Op zondagmiddag 17 oktober 2021 bezocht een aantal CVEG-ers het Ecodorp aan het Klein Rondeel in Boekel. Dit dorp omvat 36 woningen en ligt in een net nieuwgebouwde wijk van Boekel met voornamelijk luxe energieneutrale woningen. Hun website en Facebookpagina bevatten veel basisinformatie en op YouTube zijn ook films ervan te vinden, zodat ik me hier beperk tot de zelf opgedane indrukken die voor ons als CVEG relevant zijn. Het Ecodorp organiseert iedere derde zondag van de maand rondleidingen, zodat je er ook zelf nog kunt gaan kijken.
Initiatiefnemers Ad Vlems en Monique Vissers ontvingen ons met veel enthousiasme. Professionele bezoekers zoals architecten, woningcorporaties en ambtenaren lopen de deur plat. Ad heeft dan ook letterlijk een dagtaak aan publiciteit en het onderhouden van de externe relaties. Ditmaal werden ongeveer twintig aanwezigen rondgeleid door het Ecodorp, waarna nog gesprekken volgden met bewoners in het gemeenschapshuis.
Het Ecodorp is een coöperatie, ontstaan uit een initiatief dat ruim twaalf jaar geleden begon. Er werd eerst een proefwoning gebouwd in De Kleine Aarde in Boxtel waarbij diverse bouwvormen konden worden uitgeprobeerd. De daar opgedane inzichten zijn verwerkt in de 36 nu opgeleverde sociale huurwoningen. Die zijn gebouwd in drie cirkels, omdat de initiatiefnemers ervan overtuigd zijn dat die geometrische vorm zorgt voor rust en evenwicht bij de bewoners. Iedere cirkel bevat kleinere (53 m2) en grotere (86m2) woningen en ook telkens twee zorgwoningen. Daarnaast worden er twee boomhutten gebouwd, waarin gasten het leven in een ecodorp enkele dagen zelf van dichtbij kunnen ervaren. Ook komt er een kunstenaarswoning, waarin iedere drie maanden een andere artist in residence kan logeren die tevens een bijdrage aan het ecodorp achterlaat.
Naast het terrein van 1,2 hectare waarop de woningen staan bevindt zich een klimaat-adaptieve voedseltuin. De 0,8 ha daarvan wordt nu nog gepacht, maar zal later ook worden aangekocht. Op den duur moet deze tuin 60% van het voedsel voor de bewoners gaan leveren. Twee varkens in bruikleen bekommeren zich om het onkruid en groene afval. Rondom de woningen komen ruim vijftig bomen, geschonken door een Europese organisatie. Daarnaast worden er nog een zwemvijver met strandje en allerhande speeltoestellen aangelegd.
De op zandgrond gebouwde woningen rusten op stalen balken, waarop een ecovriendelijke vorm van cementvrij beton is aangebracht. Voor de isolatie zorgt een laag van 60 cm vederlichte klontjes, gemaakt uit een afvalproduct van hergebruikt glas. Dit materiaal is volgeblazen met stikstof en daardoor niet gevoelig voor vocht of corrosie en goed isolerend. De 60 cm dikke wanden zijn van zeer goed isolerende gips-hennepvezel, gevat in houtskelet. De buitenwanden worden bekleed met gestoomd duurzaam hout. Daarop wordt een milieuvriendelijke lak aangebracht, omdat dit vrolijker is dan de grijze kleur die het hout op den duur krijgt. Van binnen zijn bekende technieken toegepast zoals isolatie met gerecycled spijkerbroekenstof, leemstuc op wanden, houten vloeren en gehuurde duurzame keukens van Chainable. De woningen zijn aangesloten op het waterleidingnet maar voor besproeiing, wasmachines en toiletten wordt regenwater gebruikt dat wordt opgevangen in enorme tanks. Een helofytenfilter en andere natuurlijke filters zorgen ervoor dat het eigen afvalwater gezuiverd in de bodem kan worden geloosd. Het waterschap is hier zo enthousiast over dat Ecodorp Boekel toestemming kreeg om tijdens een eventuele periode van grote droogte water uit de bodem op te pompen voor beregening. Een uitgekiend en computergestuurd luchtbehandelingssysteem zorgt in de woningen voor een zeer gezond leefklimaat.
Het hele project kostte ongeveer tien miljoen, deels gefinancierd met een hypotheek van de Duitse GLS-bank. Daarnaast kon ruim een kwart van de kosten worden gedekt uit allerlei subsidies, onder meer van de Europese Unie. Bij de EU is er veel belangstelling voor het Brabantse experiment, dat aan veel (zo niet alle) Sustainable Development Goals van de VN tegemoetkomt.
Een van de meest opmerkelijke aspecten aan het Boekel-experiment is de energievoorziening. Er liggen ongeveer 1.200 zonnepanelen op de daken, waarvan de energie deels wordt gebruikt voor de elektriciteitsvoorziening in de woningen. Een deel van die woningen heeft naast normale 230V stopcontacten een ingebouwd 12-volts gelijkstroomnet voor bijv. verlichting met LED-lampen, computers en het opladen van apparatuur. Wanneer de gelijkstroom van de zonnepanelen niet meer hoeft te worden omgezet in 230V wisselstroom wordt per omzetting 8% aan rendement bespaard.
Echt vernieuwend is dat het overschot aan opgewekte energie wordt opgeslagen in een reusachtige accu van enkele meters doorsnede, gebaseerd op zeer innovatieve en milieuvriendelijke techniek. De opgewekte stroom wordt namelijk met leidingen door een maalsel van metalen afvalmateriaal geleid, dat daardoor kan opwarmen tot 450 graden Celsius. Die geïsoleerd opgeslagen warmte kan in een koude periode worden afgegeven aan de boilers die in de technische ruimte van ieder van de drie woningcirkels zijn aangebracht. Van daaruit worden de woningen verwarmd. Dit is een autonoom systeem met hoog rendement en zeer goedkoop bovendien. Er wordt hierdoor immers geen opgewekte stroom tegen laag tarief aan de energiemaatschappij geleverd, die in de winter tegen hoog tarief zou moeten worden teruggekocht. Deze toepassing is zo vernieuwend en veelbelovend, dat de EU het met 2,5 miljoen subsidieert.
Ecodorp Boekel heeft nadrukkelijk als missie om zichzelf te presenteren aan de buitenwereld. Het is een levend bewijs dat een andere manier van wonen en leven niet alleen mogelijk, maar ook heel plezierig is. Wonen in dit Ecodorp, waar de woningen zeer recent zijn opgeleverd, kost op dit moment ongeveer twee dagen per week aan werk en betrokkenheid. Wat je daarvoor terugkrijgt naast een mooie woning is ‘leven in het kwadraat’, zodat de Boekelaars het noemen. Het is een intensieve maar ook een heel mooie ervaring, en er zijn allerlei manieren en afspraken bedacht om het samenleven in goede banen te leiden.
Vlakbij de spoorlijn Deventer-Olst ligt ecodorp Aardehuizen, naar inspiratie van de Earthships van Michael Reynolds. 23 woningen – 20 koop en 3 huur van de woningbouw- , waarvan de eerste twaalf vanaf 2008 werden gebouwd met autobanden, gevuld met drie grote karrenvrachten zand, aangestampt, op elkaar gestapeld en aan de noordkant en voor warmte-isolatie en -regulatie voorzien van een hardlemen wand. Grotendeels van afvalmaterialen gebouwd. Ter inspiratie mochten leden van onze vereniging langskomen voor een rondleiding.
Estella Fransen, kartrekker van het eerste uur in 2006, deed ons gezelschap CVEG’ers op de druilerige zondagochtend 3 oktober uitgebreid verslag. De meeste bewoners komen niet uit Olst, maar uit Deventer of elders. Een bevlogen wethouder in Olst heeft de doorslag gegeven zodat er anderhalve hectare voor ecologisch wonen beschikbaar kwam. In 2008 werd de spade in de veengrond gezet. Er werd geheid en hijskranen bleken nodig voor het stapelen van de banden. De tijd drong en ondanks de inzet van vele vrijwilligers werd er na de bouw van 11 huizen overgestapt op wanden van houtskeletten met strobalen voor de isolatie. Rond 2015 betrokken ze de woningen na een aantal jaren tijdelijke woonruimte op het terrein en ging ieder de binnenkant van het huis vormgeven. Het bouwen van de daken werd een harde leerschool. Hoewel naarstig geprobeerd is vocht buiten te houden, bleek na anderhalf jaar dat bij een aantal koepel daken schimmelvorming zichtbaar werd. Dit probleem is nog altijd niet helemaal opgelost.
Op de bewoners van twee koopwoningen na zijn de mensen van het eerste uur gebleven. Momenteel is niet iedereen actief voor de gemeenschap, voor activiteiten in het Middenhuis, het onderhoud van de paden en het vele groen. Misschien heeft de lange, intensieve duur van het bouwproces de energie voor het samenleven verzwakt?
Er is geen aspirant-lidmaatschap geweest. Geen training in wat het leven in een eco-gemeenschap van eenieder aan inzet blijft vragen. Want het is niet almaar een rozig samenzijn. Mensen blijven weerbarstig zichzelf en botsen met elkaar, dus dat moet steeds worden aangepakt. Wie het wonen in een ecodorp aangaat, moet zich goed realiseren dat er zich altijd problemen zullen voordoen die om een gezamenlijke aanpak vragen. En het gemeenschappelijke belang overstijgt het individuele.
Estella was heel nadrukkelijk in het bevestigen van haar positieve ervaringen. Ze heeft 77 mensen – 43 volwassenen en 33 kinderen- heel nabij en op allerlei manieren intensief leren kennen. Een gemeenschap van buren die als familie voelt.
Er is veel goed contact met de omliggende buurt. Ook kritiek want de koepels zijn spijtig genoeg niet echt groen begroeid geraakt. De wilgenhaag aan de buitenkant is een prachtige afscherming. En een enkele wantrouwige bezoeker moest constateren dat er allerlei inheemse groente groeide in plaats van ‘onkruid’.
