Een beetje pijn, een sprankje hoop en een berg liefde
Het persoonlijke verhaal van Pepijn
Groots voelde hij zich…
Intuïtief had hij zichzelf, nog vóór het bereiken van de tramhalte, in het dichtstbijzijnde bloemperkje laten vallen om een dutje te doen. Zó moe was hij. De snelheid van zijn hartslag deed echter anders vermoeden en ook zijn geest was nog klaarwakker. Vervuld met een voldaan gevoel keek hij voor een laatste keer om naar de overgebleven activisten en het vergezicht aan ME-busjes. Hij voelde een briesje van groeiende bewustwording en transformatie in zijn gezicht en met een schorre stem riep hij nogmaals:
“What do we want? Climate justice!
When do you want it? NOW!”
Hij keek toe hoe spandoeken, met teksten als “System change! Not climate change!” en “What I stand FOR is what I stand ON!”, werden opgerold en meegenomen, om vervolgens zelf ook huiswaarts te keren. Groots voelde hij zich. Een soort ‘Superman’-gevoel dat voortkwam uit de betekenis en het levensbelang van deze strijd. Een strijd voor het leven van toekomstige generaties en de planeet.
Die avond schoof er bij elke talkshow wel een ‘rebel’ aan, met het zandloper-logo op de kraag gespeld. ‘De tijd dringt’, luidde de duidelijke boodschap. En waarschijnlijk zijn we zelfs al kantelpunten gepasseerd, die het opwarmen van de aarde oncontroleerbaar maken èn het uitsterven van soorten doen versnellen. ‘Wees eerlijk, doe wat nodig is en laat burgers beslissen.’
Op de dag zelf zag hij een wereld voor zich waarin iedereen begrip had van de onderlinge verbondenheid met al het andere leven. Een wereld waarin we begrijpen dat we immers zelf wandelende ecosystemen zijn en inzien dat wij zelf ziek worden wanneer onze ecosystemen ziek zijn. Het ontroerde hem. Hoe zou de wereld eruitzien wanneer ons collectieve bewustzijn vervuld zou zijn met dit besef?, bevroeg hij zichzelf.
Hoe kunnen we bijvoorbeeld tropische regenwouden vernietigen en degraderen tot productiegebieden voor veevoer en goedkope olie, wanneer we inzien dat het onze collectieve longen zijn, waar ons eigen voortbestaan van afhankelijk is? En hoe kunnen we het land van inheemse bosbeschermers verwoesten om fossiele brandstoffen op te pompen, waar we vervolgens ons eigen graf mee graven?
In de wereld die hij voor zich zag zouden we niet vallen voor dit fossiele gedachtegoed en kortetermijndenken. We zouden onze wetgeving richten op natuurherstel en klimaatrechtvaardigheid. Het verwoesten van de planeet, oftewel ecocide, zou tot internationale misdaad worden gemaakt, zodat overheden en fossiele reuzen aansprakelijk worden gehouden voor de enorme schade die ze aanrichten.
En hoe kun je een dier behandelen als gevoelloos instrument, wanneer je begrijpt dat het een individu is met een eigen belevingswereld, gevoelens en emoties, net als wij? Hij liet een traan bij het lezen dat er in Nederland dagelijks 1,75 miljoen dieren worden vermoord. Iedere tien dagen worden er dus evenveel dieren afgeslacht in de industrie als de gehele menselijke populatie van ons land. Hij moest denken aan het bekende citaat van Paul McCartney: “If slaughterhouses had glass walls everyone would be vegetarian”. Op naar een plantaardige toekomst!
Vervolgens dacht hij over ons systeem dat doordrongen is met een onvervulbaar verlangen naar meer, meer en nog eens meer. En dat streven naar oneindige economische groei onrealistisch is op een eindige planeet. Bovendien, bedacht hij, komt geluk juist tevoorschijn wanneer we deze kapitalistische Rat Race ontgroeien. Wanneer we ons loskoppelen van geïndividualiseerde competitie om geld en status en een systeem bouwen waarin ruimte is voor ieders welbevinden. Een systeem waarbinnen de wederopbouw van de natuur topprioriteit is en we inzetten op een inclusieve en eerlijke transitie!
“There’s a revolution that needs to happen and it starts from inside each one of us. We need to wake up and fall in love with Earth. Our personal and collective happiness and survival depends on it.” – Thich Nhat Hanh
Waar hij op de dag van de actie nog vol vertrouwen was, verloor hij zichzelf nu in destructieve gedachtepatronen over de onontkoombaarheid van de zesde massa-extinctie. Hij verzonk in gevoelens van cynisme en moedeloosheid, en dacht: Wat als we te laat zijn? Wat als we al zoveel schade aan de planeet hebben aangericht dat onze geïndustrialiseerde samenleving aan het zinken is, net als de Titanic? Dit gedachtepatroon vergrootte zijn gevoel van verlamming alleen maar meer en voedde een cynisme dat elke poging tot positieve verandering teniet deed.
Op het punt van instorten, voelde hij nog een klein, maar krachtig vlammetje branden in zijn hart. Een vlammetje dat zijn liefde voor het leven symboliseerde op deze wonderlijke planeet. Al leek het vlammetje minuscuul in vergelijking met zijn pijn voor de wereld, ze was nog niet gedoofd. Ze gaf hem de kracht om een zoektocht te starten met als vraag: Hoe kun je mens zijn in tijden van een klimaat- en ecologische noodtoestand?
Jaren en maanden was hij onderweg. Een innerlijke reis had hij nodig om zijn pijn en liefde voor de wereld te onderzoeken. Een fysieke reis bracht hem met zijn handen in de aarde. Voor toekomstige generaties plantte hij jonge eikenbomen en zaadjes van wijsheid ontpopten zich in hem. Tijdens zijn reis kende hij verschillende leraren. Ieder met een eigen puzzelstukje om zijn verhaal, met zijn vele vragen, compleet te maken.
“The one who plants trees, knowing that he or she will never sit in their shade, has at least started to understand the meaning of life.” – Rabindranath Tagore
Zo leerde een psycholoog hem om zich niet langer te schamen voor zijn gevoelens van angst en moedeloosheid. Hij leerde dat zijn pijn voor de wereld juist een logische en gezonde reactie is in tijden waarin onzekerheid heerst over ons voortbestaan. En dat deze emotionele respons nodig is voor onze overleving. Zorgelijker, gaf de psycholoog aan, is de heersende cultuur van ontkenning, apathie en escapisme rondom onze wereldse problemen. Want hoe kunnen we tot oplossingen komen wanneer we de realiteit niet onder ogen durft te komen? Onderdrukte emoties en informatie blijven juist rondcirkelen in ons systeem. Zo leerde de psycholoog hem dat er ruimte moet zijn voor het omarmen en uiten van alle emoties. Want juist wanneer we aan onze diepten raken, wordt onze innerlijke kracht en grenzeloze creativiteit aan het licht gebracht en kunnen we in actie komen voor elkaar en voor de planeet.
“The heart that
breaks open can
contain the
whole universe.”
– Joanna Macy
Waar de psycholoog hem had geleerd om te praten en zijn gevoelens te herwaarderen, leerde een boeddhist hem over ons interzijn, onze onderlinge verbondenheid. Hij beschreef dualiteit, het gevoel van gescheidenheid, als het fundamentele probleem van deze tijd. Het gevoel dat we een eiland zijn en losstaan van de natuurlijke wereld en elkaar. In feite is de hele planeet één gigantische, ademende cel, waarvan alle werkende delen in symbiose met elkaar samenwerken. Wanneer we deze radicale verbondenheid ervaren kunnen we de aanwezigheid van onze voorouders en leraren zien in onze eigen acties. We zien hun handen in de onze wanneer we een maaltijd bereiden of de afwas doen. We voelen hoe de aarde met ons ademt en kunnen de schoonheid van het leven ervaren. We beseffen dat we er niet alleen voorstaan en dat we thuishoren op deze planeet. Vanuit onze verbinding kunnen we een nieuw verhaal creëren, van angst naar vertrouwen!
“We need more than just new technology to protect the planet. We need real community and co-operation. We need to re-establish true communication—true communion—with ourselves, with the Earth, and with one another.” – Thich Nhat Hanh
Met de vlam die weer wat zuurstof kreeg, laaide ook geleidelijk zijn gevoel van verbondenheid en strijdvaardigheid op. Dit creëerde ruimte voor nieuwe verbindingen en een kritische blik op de systemen die het business as usual-verhaal in stand houden. Tot slot was hij in de leer bij ecofilosofe Joanna Macy die hem wegwijs maakte in de wereld van sociale verandering en Actieve Hoop. In feite heeft het woord hoop twee betekenissen, leerde ze hem. Aan de ene kant heeft het te maken met hoopvolheid, oftewel de waarschijnlijkheid dat we het doel dat we voor ogen hebben zullen behalen. Wanneer je op dit soort hoop wacht voor je je zult engageren in actie, zul je niet snel iets doen in situaties waarin je de kans op succes klein acht, wat bijvoorbeeld leidde tot zijn verlamming. De tweede betekenis van hoop gaat echter over verlangen. Zonder enige aarzeling kon hij de toekomst beschrijven waarop hij hoopte, het soort wereld waar hij zo zeer naar verlangde dat het pijn deed. Het is dit soort hoop waarmee onze reis begint, in plaats van onze kansen af te wegen en alleen maar verder te gaan als we ons hoopvol voelen, richten we ons op onze intentie en laten we die onze gids zijn. Klaar voelde hij zich om – met al zijn passies, talenten en ervaringen op de rug – op pad te gaan en zijn bijdrage aan de heling van de wereld te leveren, zijn geschenk van Actieve Hoop!
“Active Hope is waking up to the beauty of life on whose behalf we can act. We belong to this world.” – Joanna Macy
“If the world is to be healed through human efforts, I am convinced it will be by ordinary people, people whose love for this life is even greater than their fear.” – Joanna Macy
