Inspiratie: Op bezoek bij Ecodorp Torri Superiore

Persoonlijk verslag, geschreven door ons lid Arnika (22-9-2021) 

In Italië, in de noordelijke province Ligurie, genaamd de Italiaanse riviera bevind zich in een oud middeleeuwse dorpje een prachtig mooi ecodorp, genaamd “ Ecovillage Torri Superiore”.  Niet ver van de zee, op ongeveer 400 meter hoogte, staat het compacte dorpje als een klein fort tussen de Momosa en olijfbomen. De community is in 1989 opgericht door een aantal Duitsers en Italianen met een visie en missie om samen ecologisch en bewust samen te leven. Na een jarenlange verbouwing en herstelwerk van het voorheen verlaten dorp, wordt Torri een van de eerste ecovillaggi in Italië en is nu een actief lid van van de RIVE en lid van GEN (Global Ecovillage Network). 

Hier start mijn reis dan, ik ben op onderzoek als werkende vrijwilliger bij verschillende ecodorpen in Europa, en al snel voel ik me helemaal thuis als ik op het terras zit te genieten van een vegetarische aubergine lasagne, met uitzicht op de olijfboomgaarden,  de rivier en de bergen. 

Dit ecodorp draait nu voornamelijk inkomsten door ontvangen van gasten die komen voor een vakantie, groepen die komen voor een week yoga of biodanza, schilderen, keramiek of onderzoek. Veel van het dagelijkse werk zit in het verzorgen van de gasten in het hostel, de maaltijden, er wordt twee keer per dag zeer overvloedig gekookt naar Italiaans gebruik (met vijf gangen), schoonhouden van de kamers, regelen van boekingen. De community leden ( 12 volwassenen en 6 kinderen) en de vrijwilligers werken hiervoor in een opgesteld schema dat op maandagen in de vergadering wordt vastgelegd en in de keuken hangt. 

Zoveel mogelijk gebruiken ze de groente en het fruit van eigen grond, waarop volgens permacultuur principes tomaten, aubergine, courgette, pompoen, vijgen, citroenen, sla, appels en druiven worden verbouwd. Olijfolie komt van eigen boomgaard en wordt ook verkocht. De grote, gezellige keuken is letterlijk het middelpunt van het dorp waar bijna de hele dag een bedrijvigheid heerst, soms met de favoriete muziek van de kok of met druk gebabbel van de kokkinnen. Hier wordt ook dagelijks zuurdesem brood gebakken waarvan de verse lucht mijn kamer in kringelde, net als de koffie in de ochtend die in grote espresso kannen op het fornuis wordt gezet. Alle maaltijden worden gezamenlijk door de leden van de community en de verblijvende gasten genuttigd, drie keer per dag, als het weer het toelaat aan de lange tafels op het balkon of anders in de grote binnenruimte. 

De bewoners van ecovillage Torri hebben ieder hun eigen aandachtsgebied of zitten in een werkgroep naar kennis en interessegebied. Het zijn vooral praktische georganiseerde zaken, voor eigen levensonderhoud en onderhoud van de gebouwen, boomgaarden en tuinen en het runnen van het hostel. Inspiratie om te leven vanuit de visie van de pijlers van de GEN is een stevige basis, maar er is hier helaas maar weinig tijd over voor extra activiteiten of verdieping daarin omdat het kleine aantal bewoners aan de dagelijkse zaken de handen vol heeft. En dan zijn er gelukkiger regelmatig werkende vrijwilligers zoals ik, waardoor de achterstallige dingen kunnen worden opgepakt, zoals glasscherven opruimen in de grote kas, die door een hagelbui in het voorjaar volledig was verwoest, een houtstapel bouwen of een pad naar de waterbron vrij maken van woekerende struiken. 

Ik vond twee weken meedraaien in Torri een mooie, verrijkende ervaring waarbij ik veel geleerd heb over ecologisch samenleven, een aantal praktische vaardigheden en wat daarbij komt kijken en hoe het lukt om werk en wonen eco bewust en zoveel mogelijk naar ieders wensen samen te organiseren tot een gelukkige en stabiele gemeenschap.  

Tot in de volgende moestuin!

 Arnika Brasem

De tuin

Geschreven door ons lid Sylvia

Omdat de tuin van ons ecodorp Zuiderveld pas in mei werd opgeleverd, was de start .. wat zorgelijk. Bomenplantseizoen voorbij, te laat voor het meeste zaadgoed, zou het gras überhaupt nog kiemen voor de zomer? Wat nou als..? Het bleek mee te vallen. Niet iedereen was blij met het druilerige voorjaar, maar voor ons bleek het de redding! Binnen no time was alle grond bedekt met een weelderige pioniersvegetatie, en daar leven gelijk talloze libellen, juffers, spinnetjes, kevertjes, sprinkhanen en maar liefst 8 verschillende soorten vlinders! Ook hebben we nog een kleine maar fijne moestuin aangelegd, waar we dit jaar al goed van hebben kunnen oogsten.
 
In de tuin werken we met de natuur mee. Dat betekent dat de natuur zijn gang mag gaan, “tenzij”. Tenzij daar net een pad loopt, bijvoorbeeld, of tenzij de lokale natuur onze aangeplante plantjes dreigt te overwoekeren. En met die instelling gaan we ook de winter in. We zijn nog druk bezig met het vormgeven van de stukken tuin en een deel van het onkruid zal moeten wijken voor nieuwe paadjes, plannen en ideeën; een deel van het onkruid mag deze winter bewust blijven staan om de lokale puttertjes en patrijzenpopulaties niet teleur te stellen als ze zaadjes willen komen eten.
 
De tuin is volop in ontwikkeling, en dat blijft nog wel even zo. We hebben inmiddels een goed werkende composthoop, een theetuin, een prachtige moestuin, we ontdekken waar we zitjes nodig hebben, waar de zon opkomt en waar er schaduw is, welke stukken windbeschutting nodig hebben en waar de kinderen het liefste spelen. We leren de grond goed doorlatend is en waar de ‘lastige’ stukken in de tuin zullen zijn. We leren hoeveel water er eigenlijk in een wadi blijft staan. Het tuinontwerp ontwikkelt zich met ons mee. Over verandering gesproken: deze winter staat er dus nog héél veel verandering op het programma! We kunnen eindelijk bomen planten, struiken (voor de tuin betekent dat een kleine transformatie) en bovendien maakt de gemeente de kralen af zodat we daar dit voorjaar ook écht aan de slag kunnen.
 

Foto 1: mei. Foto 2: juli.

Meer dan welkom in Ecodorp Zuiderveld

Op 27 mei 2021 verscheen het volgende artikel op de site van Nijmegen Waalsprong:

Ecodorp Zuiderveld is met zijn gemeenschappelijke karakter en duurzame insteek de woonplek bij uitstek voor ‘sociale denkers’ en ‘groene doeners’. Drie van hen, Anouk Platenkamp, Stefan Pappe en Hélêne Bontjer, vertellen waarom zij heel bewust kozen voor een woonavontuur in dit meest noordelijk stukje Waalsprong.

‘Het gemeenschapsgevoel sprak ons meteen aan’

‘Hiervoor woonde ik met mijn partner en ons vijfjarig zoontje in een maisonnette in Lindenholt’, vertelt Anouk Platenkamp (zie foto hier naast), professioneel harpiste. ‘We probeerden onze ecologische voetafdruk al zo klein mogelijk te houden, maar sinds de geboorte van onze zoon zijn we écht bewust gaan nadenken over hoe we de aarde straks achterlaten. Toen is het zaadje geplant om voor iets ecovriendelijks te gaan.’

‘Tijdens onze zoektocht naar een andere huurwoning, hebben we in Hees, Weezenhof, zelfs in Wijchen gekeken, maar liefst wilden we in Nijmegen blijven. Mijn vader tipte ons over dit project in Zuiderveld. We waren meteen enthousiast, vooral vanwege het gemeenschapsgevoel, het samen dingen doen en het er voor elkaar zijn. Wel moesten we even nadenken of we zoveel uren inzetbaar wilden zijn voor de groep, maar uiteindelijk hebben we volmondig ‘ja’ gezegd.’

‘Nu mijn werk door corona deels stilligt, heb ik een tijdje twee dagen per week bij verschillende activiteiten geholpen, zoals het leem-stuken van de wanden in het Noord-blok. Eerder waren de mensen uit het Noord-blok al bij ons geweest, zodat we rustig naar onze verhuizing konden toeleven. Ook fijn was dat we vooraf mochten aangeven wáár we wilden wonen. Gezien de eventuele geluidsoverlast door mijn harp, had een hoekhuis onze voorkeur. Die woning kregen we. Echt ideaal.’

‘Ook ons zoontje is hier helemaal ingeburgerd. Hij heeft alle ruimte en volop speelkameraadjes. Is er iets? Dan kan hij overal aanbellen. Iedereen weet dat hij bij ons hoort. Soms vertel ik mensen dat ik ooit een tuinconcert wil gaan organiseren, maar dan wel eerst mijn buren om toestemming moet vragen omdat we alleen een gezamenlijke tuin hebben. Dan zie ik ze denken: ‘geen eigen tuin’? Als ik het vervolgens uitleg, vinden ze het reuze-interessant en zeggen ze dat dit precies is wat bij mij past.’

‘Fijn om verhalen te delen met elkaar én de wijk’

‘Al zolang ik me herinner, probeer ik zo ecologisch mogelijk te leven. De stap naar biologisch- ecologisch verantwoord wonen, was dan ook een logische’, vertelt kunstenaar Stefan Papp. ‘Uiteindelijk ben ik met mijn intussen ex-vrouw vanuit Arnhem en onze twee dochters naar Eikpunt in Lent verhuisd, nadat we eerder hadden meegeholpen bij de opzet van strowijk Iewan. Ook hier konden we terecht, maar Eikpunt had een wat meer ‘open-armen beleid’ richting gezinnen.’

‘Na onze scheiding heb ik even in Beuningen gewoond, maar ik miste het leven in een gemeenschap, vooral de ‘omarming’ door anderen die je het gevoel geven dat je ‘niet alleen’ staat. Er zijn meer mensen die min of meer denken zoals ik. Die op dezelfde manier omgaan met het milieu, en dus met elkaar. Wéten dat dit bij de meeste mensen in een woongemeenschap leeft, geeft vertrouwen en steun, zo is mijn ervaring.’

‘Toen ik hoorde over Ecodorp Zuiderveld, was ik meteen geïnteresseerd. Ook omdat ik het kon betalen en ik de Waalsprong kende. Bovendien wilde ik mijn dochters dichtbij hun moeder laten wonen. Ik stond op de nominatie voor een studio, wat best klein is, zeker als mijn dochters er zijn. Toch zei ik meteen ‘ja’. Een week later belden de bewoners van het appartement dat ik nu huur, Zij hadden genoeg aan een studio; of ik wilde ruilen? Echt super lief. Ik kreeg meer ruimte én had twee aparte slaapkamers, voor nu ideaal.’

‘Idee is om straks ook meer in contact te komen met mensen in de wijk. Zelf werk ik als ‘verhalen-haler’ in de Geitenkamp, waarbij ik verhalen van mensen ophaal en die met mijn collega’s omsmeed tot een voorstelling voor buurt- en wijkbewoners. Hetzelfde zouden we kunnen doen in Zuiderveld, of andere wijken in de Waalsprong. Het beleven van je eigen verhaal doet veel met mensen. Zeker als je het deelt met anderen, omdat je dan verbinding maakt en elkaar nog beter leert kennen.’

‘Ik heb me nog nooit ergens zo welkom gevoeld’

‘Na 31 jaar Huissen was ik toe aan een nieuwe woonstap’, vertelt gepensioneerd arts Hélène Bontjer. ‘Mijn drie dochters waren uitgevlogen en ik wilde niet achterblijven in een huis waar dat te groot was voor mij alleen. Maar waar moest ik naartoe? In Huissen had ik met plezier gewoond, maar het was tijd voor iets nieuws, iets anders. Automatisch richtte ik mijn blik op Nijmegen. Ik ken de stad, de mensen, heb er gestudeerd. Maar ik wilde wél vóór de brug blijven, dichterbij mijn kinderen.’

‘De afgelopen jaren heb ik verschillende seniorenflats bekeken, maar dat was het niet. Wel werd ik enthousiast van wat ik voelde bij Iewan en woongemeenschap Eikpunt waar ik me ook als lid had aangemeld. Vooral het samen ontwerpen, samen werken aan een eigen woonomgeving, sprak me aan. Helaas was er, gezien mijn leeftijd, geen plaats. Vervolgens kwam CVEG op mijn pad. Daar werd ik nóg blijer van, omdat hier het omzien naar elkaar nog sterker naar voren kwam.’

‘Op mijn verhuisdag dacht ik even: waar ben ik aan begonnen? Ik laat zoveel moois achter. Eenmaal hier aangekomen werd ik opgewacht door een grote groep mensen, klaar om te helpen. Tijdens het sjouwen ontstond er zelfs een file op de trap. Toen ook wist ik weer waarvoor ik had gekozen: wonen tussen leuke, positief ingestelde mensen in een warme en plezierige setting. Nooit heb ik me ergens zo welkom gevoeld.’

‘In het ecodorp wonen relatief weinig ouderen. Daarom wil ik al ‘onze’ 65-plussers een keer uitnodigen en kijken of er interesse is om contact te leggen met senioren in andere delen van de Waalsprong. Met een bioscoop, drie waterplassen en talloze andere mooie plekjes biedt de omgeving alle gelegenheid en ruimte om nieuwe mensen te leren kennen. Die kans wil ik niet laten liggen.’

Wie, wat, hoe ecodorp?

Ecodorp Zuiderveld in de Waalsprong, de eerste duurzame woongemeenschap van de Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG), is gebouwd op drie pijlers: duurzaamheid (ecologisch wonen), goed nabuurschap en zorg voor elkaar. Het ‘dorp’ herbergt 19 eengezinswoningen (waaronder drie rolstoelvriendelijke woningen), 27 appartementen/studio’s, een multifunctionele ruimte, huiskamer, gemeenschappelijke keuken, badkamer, berging en (straks) een schuur en gezamenlijke tuin. Voor de bouw van de huizen zijn afgekeurde bakstenen gebruikt, isolatiemateriaal is gemaakt van tweedehands spijkerbroeken. In de woningen staan tweedehands keukens. De schuur bestaat grotendeels uit gebruikt hout. Alle bewoners zijn lid van een of meerdere ‘(sub)kringen’, waarin ze gemeenschappelijke taken uitvoeren en bevoegdheden en verantwoordelijkheden delen. De kringen houden zich onder meer bezig met thema’s op het gebied van ‘bouw en omgeving’, ‘welbevinden en zorg’, ‘organisatie’ en ‘activiteiten’. Wie in aanmerking wil komen voor een ‘eco-woning’, kan zich bij CVEG aanmelden. Geïnteresseerden maken kennis met elkaar en de CVEG-filosofie, volgen verschillende activiteiten en worden (als aspirant-lid) na een verkenningsperiode van een half jaar en een evaluatiegesprek officieel lid van de vereniging. Dit lidmaatschap is tevens de laatste stap richting de (mogelijke) toewijzing van een woning.           

Bron: Waalsprong Nijmegen