Inspirerend bezoek aan Ecodorp Boekel

Verslag geschreven door Peter

Op zondagmiddag 17 oktober 2021 bezocht een aantal CVEG-ers het Ecodorp aan het Klein Rondeel in Boekel. Dit dorp omvat 36 woningen en ligt in een net nieuwgebouwde wijk van Boekel met voornamelijk luxe energieneutrale woningen. Hun website en Facebookpagina bevatten veel basisinformatie en op YouTube zijn ook films ervan te vinden, zodat ik me hier beperk tot de zelf opgedane indrukken die voor ons als CVEG relevant zijn. Het Ecodorp organiseert iedere derde zondag van de maand rondleidingen, zodat je er ook zelf nog kunt gaan kijken.

Initiatiefnemers Ad Vlems en Monique Vissers ontvingen ons met veel enthousiasme. Professionele bezoekers zoals architecten, woningcorporaties en ambtenaren lopen de deur plat. Ad heeft dan ook letterlijk een dagtaak aan publiciteit en het onderhouden van de externe relaties. Ditmaal werden ongeveer twintig aanwezigen rondgeleid door het Ecodorp, waarna nog gesprekken volgden met bewoners in het gemeenschapshuis.

Het Ecodorp is een coöperatie, ontstaan uit een initiatief dat ruim twaalf jaar geleden begon. Er werd eerst een proefwoning gebouwd in De Kleine Aarde in Boxtel waarbij diverse bouwvormen konden worden uitgeprobeerd. De daar opgedane inzichten zijn verwerkt in de 36 nu opgeleverde sociale huurwoningen. Die zijn gebouwd in drie cirkels, omdat de initiatiefnemers ervan overtuigd zijn dat die geometrische vorm zorgt voor rust en evenwicht bij de bewoners. Iedere cirkel bevat kleinere (53 m2) en grotere (86m2) woningen en ook telkens twee zorgwoningen. Daarnaast worden er twee boomhutten gebouwd, waarin gasten het leven in een ecodorp enkele dagen zelf van dichtbij kunnen ervaren. Ook komt er een kunstenaarswoning, waarin iedere drie maanden een andere artist in residence kan logeren die tevens een bijdrage aan het ecodorp achterlaat.

Naast het terrein van 1,2 hectare waarop de woningen staan bevindt zich een klimaat-adaptieve voedseltuin. De 0,8 ha daarvan wordt nu nog gepacht, maar zal later ook worden aangekocht. Op den duur moet deze tuin 60% van het voedsel voor de bewoners gaan leveren. Twee varkens in bruikleen bekommeren zich om het onkruid en groene afval. Rondom de woningen komen ruim vijftig bomen, geschonken door een Europese organisatie. Daarnaast worden er nog een zwemvijver met strandje en allerhande speeltoestellen aangelegd.

De op zandgrond gebouwde woningen rusten op stalen balken, waarop een ecovriendelijke vorm van cementvrij beton is aangebracht. Voor de isolatie zorgt een laag van 60 cm vederlichte klontjes, gemaakt uit een afvalproduct van hergebruikt glas. Dit materiaal is volgeblazen met stikstof en daardoor niet gevoelig voor vocht of corrosie en goed isolerend. De 60 cm dikke wanden zijn van zeer goed isolerende gips-hennepvezel, gevat in houtskelet. De buitenwanden worden bekleed met gestoomd duurzaam hout. Daarop wordt een milieuvriendelijke lak aangebracht, omdat dit vrolijker is dan de grijze kleur die het hout op den duur krijgt. Van binnen zijn bekende technieken toegepast zoals isolatie met gerecycled spijkerbroekenstof, leemstuc op wanden, houten vloeren en gehuurde duurzame keukens van Chainable. De woningen zijn aangesloten op het waterleidingnet maar voor besproeiing, wasmachines en toiletten wordt regenwater gebruikt dat wordt opgevangen in enorme tanks. Een helofytenfilter en andere natuurlijke filters zorgen ervoor dat het eigen afvalwater gezuiverd in de bodem kan worden geloosd. Het waterschap is hier zo enthousiast over dat Ecodorp Boekel toestemming kreeg om tijdens een eventuele periode van grote droogte water uit de bodem op te pompen voor beregening. Een uitgekiend en computergestuurd luchtbehandelingssysteem zorgt in de woningen voor een zeer gezond leefklimaat.

Het hele project kostte ongeveer tien miljoen, deels gefinancierd met een hypotheek van de Duitse GLS-bank. Daarnaast kon ruim een kwart van de kosten worden gedekt uit allerlei subsidies, onder meer van de Europese Unie. Bij de EU is er veel belangstelling voor het Brabantse experiment, dat aan veel (zo niet alle) Sustainable Development Goals van de VN tegemoetkomt.

Een van de meest opmerkelijke aspecten aan het Boekel-experiment is de energievoorziening. Er liggen ongeveer 1.200 zonnepanelen op de daken, waarvan de energie deels wordt gebruikt voor de elektriciteitsvoorziening in de woningen. Een deel van die woningen heeft naast normale 230V stopcontacten een ingebouwd 12-volts gelijkstroomnet voor bijv. verlichting met LED-lampen, computers en het opladen van apparatuur. Wanneer de gelijkstroom van de zonnepanelen niet meer hoeft te worden omgezet in 230V wisselstroom wordt per omzetting 8% aan rendement bespaard.

Echt vernieuwend is dat het overschot aan opgewekte energie wordt opgeslagen in een reusachtige accu van enkele meters doorsnede, gebaseerd op zeer innovatieve en milieuvriendelijke techniek. De opgewekte stroom wordt namelijk met leidingen door een maalsel van metalen afvalmateriaal geleid, dat daardoor kan opwarmen tot 450 graden Celsius. Die geïsoleerd opgeslagen warmte kan in een koude periode worden afgegeven aan de boilers die in de technische ruimte van ieder van de drie woningcirkels zijn aangebracht. Van daaruit worden de woningen verwarmd. Dit is een autonoom systeem met hoog rendement en zeer goedkoop bovendien. Er wordt hierdoor immers geen opgewekte stroom tegen laag tarief aan de energiemaatschappij geleverd, die in de winter tegen hoog tarief zou moeten worden teruggekocht. Deze toepassing is zo vernieuwend en veelbelovend, dat de EU het met 2,5 miljoen subsidieert.

Ecodorp Boekel heeft nadrukkelijk als missie om zichzelf te presenteren aan de buitenwereld. Het is een levend bewijs dat een andere manier van wonen en leven niet alleen mogelijk, maar ook heel plezierig is. Wonen in dit Ecodorp, waar de woningen zeer recent zijn opgeleverd, kost op dit moment ongeveer twee dagen per week aan werk en betrokkenheid. Wat je daarvoor terugkrijgt naast een mooie woning is ‘leven in het kwadraat’, zodat de Boekelaars het noemen. Het is een intensieve maar ook een heel mooie ervaring, en er zijn allerlei manieren en afspraken bedacht om het samenleven in goede banen te leiden.

Twee bewoners zonder stemrecht

Een terugblik

Persoonlijk verslag van Angelique

December 2021 – Precies een jaar geleden kreeg ik de sleutel van mijn woning in ecodorp Zuiderveld. Lang naar toegeleefd, me ingezet, gedroomd. Het begin was niet makkelijk. Want als je in een gemeenschap gaat wonen focus je je niet enkel op je eigen huis en verhuizing, maar help je ook elkaar. Gezamenlijk zorgden we ervoor dat alle woningen geleemd werden, dat er 46 tweedehands keukens werden gevonden en geplaatst, dat mensen die het nodig hadden hulp kregen bij de verhuizing en andere klussen, dat de klussers elke dag voorzien werden van een lekkere lunch, dat er op kinderen gepast werd zodat ouders konden klussen… Voor ieder wat wils, maar loeizwaar.

Die winter was voor mij een opeenstapeling van nieuwe ‘eerste keren’. Eerste keer voorstrijken. Eerste keer stopcontacten onder het leem uitgraven. Eerste keer leemzakken in sneeuw begraven. Eerste keer bestraten. Waar ik altijd dacht dat ik twee linkerhanden had en me beter op administratieve en digitale taken kon richten, merkte ik dat ik meer kan dan ik dacht.
En natuurlijk: voor het eerst in een gemeenschap wonen. Het is inderdaad een meer intensieve manier van samen leven. Door het contact met anderen kom ik mijzelf sneller tegen: mijn valkuilen en triggers, maar ook mijn kwaliteiten en potentie. Zo leer ik behalve anderen, ook mijzelf steeds beter kennen.

Toen ik eenmaal verhuisd was, moest ik echt wel even bijkomen. En ik was niet de enige. We leken door een soort gezamenlijke ‘klus-burnout’ te gaan. En een groep vormen met zoveel mensen met uiteenlopende opvattingen bood ook uitdagingen. Toch bleven we leuke activiteiten met elkaar doen en gingen we verder met de trainingen in gemeenschapsvorming. Er werden verschillende kringen (werkgroepen) opgericht en ik besloot mijn steentje bij te dragen bij de verbindingskring en communicatiekring. Vriendschappen ontstonden, eetclubjes, vieringen, en zelf begon ik met veel plezier met het geven van geleide meditaties & mantrazingen.

Mijn kinderen wenden snel. Met het grootste gemak stappen ze verschillenden huizen binnen om met hun vriendjes te spelen. Ze zijn niet weg te slaan uit de grote tuin en ze komen regelmatig ‘helpen’ bij het aangeven van hout voor de schuur, het doen van een afwasje in het gemeenschapshuis of het planten van bloembollen. Ik zie ze opbloeien.

De rust is wedergekeerd in ons ecodorp, al zijn we nog volop in ontwikkeling. Ik geniet van het wonen in een gemeenschap. Ik zou niet anders meer willen!
Klaar zijn we nog niet. We zijn nog volop bezig met de afbouw van onze grote gemeenschappelijke schuur en het inrichten van ons gemeenschapshuis. Ook onze luxe gemeenschappelijke badkamer is nog in de maak en de tuin is een doorlopend project. En ook het proces van gemeenschapsvorming loopt altijd door. Toch zitten we er heel wat meer ontspannen bij dan een jaar geleden. Ik ben benieuwd wat het komende jaar ons gaat brengen.

Gruun, gruner, gruunst: Ecodorp Zuiderveld

Hans de Groot van Nieuws uit Nijmegen kwam bij ons ecodorp op bezoek en maakte deze mooie reportage.
Link naar het oorspronkelijke artikel

Al jaren zijn allerlei mensen bezig om Nijmegen op verschillende manieren groener te maken. Deze initiatieven worden in deze rubriek onder de aandacht gebracht.

In Nijmegen Noord, in de wijk Zuiderveld is afgelopen jaar een ecodorp verrezen. Er wonen 76 mensen en een van hen, Lineke, houdt voor belangstellenden uit de wijde omgeving een rondleiding.

De huizen zijn door Talis gebouwd, de groep bewoners heeft zelf het beheer. De woningen zijn vooral bedoeld voor sociale huur. Er zijn 46 woningen, zowel eengezinswoningen, alsook appartementen.

Gemeenschapsvorming

Het ecodorp heeft een gemeenschappelijk huis met daarin een woonkamer en keuken. In één appartement is een gezamenlijke wasmachineruimte, een luxe badkamer en logeerkamer. Lineke vertelt: ‘De mensen uit de eengezinswoningen, vaak met kinderen, hebben veel onderling contact. Dat gaat vanzelf. In een vleugel wonen alleenstaanden in studio’s en appartementen, vraag daar is: hoe blijven we bij elkaar? Een gemeenschap vormen gaat niet vanzelf. Het is een wat intensievere manier van leven en vraagt afstemming van jezelf met de ander. Daarom trainen we samen in gemeenschapsvorming. Deze trainingen zijn gebaseerd op de ervaring van andere ecodorpen. Het gaat dan over beslissingen nemen, oplossingen aandragen en overleggen over onze gemeenschappelijke doelen en prioriteiten.’

Lineke laat het gemeenschappelijke huis zien. Beneden in de keuken wordt nog hard geklust. De ecologische tuin ligt er nu wat nat bij, maar begint al vorm te krijgen. De tuin zal bestaan uit voedseltuinen, verschillende terrassen, wandelpaden en wateropvangbassins. In het midden staat een grote gemeenschappelijke schuur, dat wil zeggen: alleen de hoekpalen en het dak, de rest moet nog afgebouwd worden.

Oude spijkerbroeken

Het duurzame element is niet direct zichtbaar maar wel degelijk aanwezig. De woningen hebben weinig energieverbruik, gebruiken hun water efficiënt, gebruiken ecologische en circulaire bouwmaterialen. Een mooi voorbeeld is de gemeenschappelijke auto. De woningen hebben goede isolatie, zonnepanelen en triple glas. Er zijn stenen gebruikt die qua kleur en vorm afgekeurd zijn, maar kwalitatief prima. De dakisolatie is gebaseerd op oude spijkerbroeken. Aan het einde van de rondleiding komt de zon zowaar weer terug en krijgt het ecodorp echt glans.