Zaterdag 21 mei 2022 openen op de GemeenschappelijkWonenDag woongemeenschappen in het hele land hun deuren voor publiek. Nog niet eerder was de belangstelling voor gemeenschappelijk wonen zo groot en zo urgent. Gemeenschappelijk wonen kan immers aanzienlijk bijdragen aan de oplossing van grote maatschappelijk problemen zoals woningnood, klimaatverandering, eenzaamheid en groeiende behoefte aan zorg.
Iedereen is welkom op de GemeenschappelijkWonenDag 2022. Niet in de laatste plaats vertegenwoordigers van gemeenten, politieke partijen en woningcorporaties. Daar valt immers nog veel te winnen als het gaat om het (h)erkennen van de grote toegevoegde waarde die woongemeenschappen juist op lokaal niveau kunnen hebben. Daar kan ook nog veel verbeteren als het gaat om het faciliteren van (nieuwe) woongemeenschappen. Maar ook voor buurtbewoners, stadsgenoten en overige geïnteresseerden openen woongemeenschappen graag hun deuren. Regelmatig inspireert een rondleiding bezoekers zelf te kiezen voor een vorm van gemeenschappelijk wonen.
Grote variatie in woongemeenschappen Er zijn in Nederland duizenden gemeenschappelijk-wonen projecten in vele varianten: woon-werkgemeenschappen, ecodorpen, centraal woonprojecten, cohousing, woongemeenschappen 50-plus, meer-generatie gemeenschappen en gestippeld wonen zijn daarvan voorbeelden. Bewoners wonen zelfstandig maar trekken nadrukkelijk samen op en delen zaken als ontmoetingsruimten, auto’s, fietsen, gereedschap, werkplaats of (groeten-)tuin. Zo dragen woongemeenschappen bij aan duurzaamheid, effectief gebruik van ruimte, sociale cohesie, minder eenzaamheid en vitale senioren. Als aantrekkelijk woon-alternatief voor met name deze laatste groep draagt gemeenschappelijk wonen tevens bij aan de noodzakelijke doorstroming op de woningmarkt. De GemeenschappelijkWonenDag 2022 wordt georganiseerd door de VGW (Vereniging Gemeenschappelijk Wonen), de LVGO (Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen Ouderen) en GEN NL (Global Ecovillage Network Nederland). Kijk voor deelnemende woongemeenschappen op de websites van deze organisaties. Let op: de aanvangstijden (in de middag) kunnen per woongemeenschap verschillen.
Op 27 mei 2021 verscheen het volgende artikel op de site van Nijmegen Waalsprong:
Ecodorp Zuiderveld is met zijn gemeenschappelijke karakter en duurzame insteek de woonplek bij uitstek voor ‘sociale denkers’ en ‘groene doeners’. Drie van hen, Anouk Platenkamp, Stefan Pappe en Hélêne Bontjer, vertellen waarom zij heel bewust kozen voor een woonavontuur in dit meest noordelijk stukje Waalsprong.
‘Het gemeenschapsgevoel sprak ons meteen aan’
‘Hiervoor woonde ik met mijn partner en ons vijfjarig zoontje in een maisonnette in Lindenholt’, vertelt Anouk Platenkamp (zie foto hier naast), professioneel harpiste. ‘We probeerden onze ecologische voetafdruk al zo klein mogelijk te houden, maar sinds de geboorte van onze zoon zijn we écht bewust gaan nadenken over hoe we de aarde straks achterlaten. Toen is het zaadje geplant om voor iets ecovriendelijks te gaan.’
‘Tijdens onze zoektocht naar een andere huurwoning, hebben we in Hees, Weezenhof, zelfs in Wijchen gekeken, maar liefst wilden we in Nijmegen blijven. Mijn vader tipte ons over dit project in Zuiderveld. We waren meteen enthousiast, vooral vanwege het gemeenschapsgevoel, het samen dingen doen en het er voor elkaar zijn. Wel moesten we even nadenken of we zoveel uren inzetbaar wilden zijn voor de groep, maar uiteindelijk hebben we volmondig ‘ja’ gezegd.’
‘Nu mijn werk door corona deels stilligt, heb ik een tijdje twee dagen per week bij verschillende activiteiten geholpen, zoals het leem-stuken van de wanden in het Noord-blok. Eerder waren de mensen uit het Noord-blok al bij ons geweest, zodat we rustig naar onze verhuizing konden toeleven. Ook fijn was dat we vooraf mochten aangeven wáár we wilden wonen. Gezien de eventuele geluidsoverlast door mijn harp, had een hoekhuis onze voorkeur. Die woning kregen we. Echt ideaal.’
‘Ook ons zoontje is hier helemaal ingeburgerd. Hij heeft alle ruimte en volop speelkameraadjes. Is er iets? Dan kan hij overal aanbellen. Iedereen weet dat hij bij ons hoort. Soms vertel ik mensen dat ik ooit een tuinconcert wil gaan organiseren, maar dan wel eerst mijn buren om toestemming moet vragen omdat we alleen een gezamenlijke tuin hebben. Dan zie ik ze denken: ‘geen eigen tuin’? Als ik het vervolgens uitleg, vinden ze het reuze-interessant en zeggen ze dat dit precies is wat bij mij past.’
‘Fijn om verhalen te delen met elkaar én de wijk’
‘Al zolang ik me herinner, probeer ik zo ecologisch mogelijk te leven. De stap naar biologisch- ecologisch verantwoord wonen, was dan ook een logische’, vertelt kunstenaar Stefan Papp. ‘Uiteindelijk ben ik met mijn intussen ex-vrouw vanuit Arnhem en onze twee dochters naar Eikpunt in Lent verhuisd, nadat we eerder hadden meegeholpen bij de opzet van strowijk Iewan. Ook hier konden we terecht, maar Eikpunt had een wat meer ‘open-armen beleid’ richting gezinnen.’
‘Na onze scheiding heb ik even in Beuningen gewoond, maar ik miste het leven in een gemeenschap, vooral de ‘omarming’ door anderen die je het gevoel geven dat je ‘niet alleen’ staat. Er zijn meer mensen die min of meer denken zoals ik. Die op dezelfde manier omgaan met het milieu, en dus met elkaar. Wéten dat dit bij de meeste mensen in een woongemeenschap leeft, geeft vertrouwen en steun, zo is mijn ervaring.’
‘Toen ik hoorde over Ecodorp Zuiderveld, was ik meteen geïnteresseerd. Ook omdat ik het kon betalen en ik de Waalsprong kende. Bovendien wilde ik mijn dochters dichtbij hun moeder laten wonen. Ik stond op de nominatie voor een studio, wat best klein is, zeker als mijn dochters er zijn. Toch zei ik meteen ‘ja’. Een week later belden de bewoners van het appartement dat ik nu huur, Zij hadden genoeg aan een studio; of ik wilde ruilen? Echt super lief. Ik kreeg meer ruimte én had twee aparte slaapkamers, voor nu ideaal.’
‘Idee is om straks ook meer in contact te komen met mensen in de wijk. Zelf werk ik als ‘verhalen-haler’ in de Geitenkamp, waarbij ik verhalen van mensen ophaal en die met mijn collega’s omsmeed tot een voorstelling voor buurt- en wijkbewoners. Hetzelfde zouden we kunnen doen in Zuiderveld, of andere wijken in de Waalsprong. Het beleven van je eigen verhaal doet veel met mensen. Zeker als je het deelt met anderen, omdat je dan verbinding maakt en elkaar nog beter leert kennen.’
‘Ik heb me nog nooit ergens zo welkom gevoeld’
‘Na 31 jaar Huissen was ik toe aan een nieuwe woonstap’, vertelt gepensioneerd arts Hélène Bontjer. ‘Mijn drie dochters waren uitgevlogen en ik wilde niet achterblijven in een huis waar dat te groot was voor mij alleen. Maar waar moest ik naartoe? In Huissen had ik met plezier gewoond, maar het was tijd voor iets nieuws, iets anders. Automatisch richtte ik mijn blik op Nijmegen. Ik ken de stad, de mensen, heb er gestudeerd. Maar ik wilde wél vóór de brug blijven, dichterbij mijn kinderen.’
‘De afgelopen jaren heb ik verschillende seniorenflats bekeken, maar dat was het niet. Wel werd ik enthousiast van wat ik voelde bij Iewan en woongemeenschap Eikpunt waar ik me ook als lid had aangemeld. Vooral het samen ontwerpen, samen werken aan een eigen woonomgeving, sprak me aan. Helaas was er, gezien mijn leeftijd, geen plaats. Vervolgens kwam CVEG op mijn pad. Daar werd ik nóg blijer van, omdat hier het omzien naar elkaar nog sterker naar voren kwam.’
‘Op mijn verhuisdag dacht ik even: waar ben ik aan begonnen? Ik laat zoveel moois achter. Eenmaal hier aangekomen werd ik opgewacht door een grote groep mensen, klaar om te helpen. Tijdens het sjouwen ontstond er zelfs een file op de trap. Toen ook wist ik weer waarvoor ik had gekozen: wonen tussen leuke, positief ingestelde mensen in een warme en plezierige setting. Nooit heb ik me ergens zo welkom gevoeld.’
‘In het ecodorp wonen relatief weinig ouderen. Daarom wil ik al ‘onze’ 65-plussers een keer uitnodigen en kijken of er interesse is om contact te leggen met senioren in andere delen van de Waalsprong. Met een bioscoop, drie waterplassen en talloze andere mooie plekjes biedt de omgeving alle gelegenheid en ruimte om nieuwe mensen te leren kennen. Die kans wil ik niet laten liggen.’
Wie, wat, hoe ecodorp?
Ecodorp Zuiderveld in de Waalsprong, de eerste duurzame woongemeenschap van de Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG), is gebouwd op drie pijlers: duurzaamheid (ecologisch wonen), goed nabuurschap en zorg voor elkaar. Het ‘dorp’ herbergt 19 eengezinswoningen (waaronder drie rolstoelvriendelijke woningen), 27 appartementen/studio’s, een multifunctionele ruimte, huiskamer, gemeenschappelijke keuken, badkamer, berging en (straks) een schuur en gezamenlijke tuin. Voor de bouw van de huizen zijn afgekeurde bakstenen gebruikt, isolatiemateriaal is gemaakt van tweedehands spijkerbroeken. In de woningen staan tweedehands keukens. De schuur bestaat grotendeels uit gebruikt hout. Alle bewoners zijn lid van een of meerdere ‘(sub)kringen’, waarin ze gemeenschappelijke taken uitvoeren en bevoegdheden en verantwoordelijkheden delen. De kringen houden zich onder meer bezig met thema’s op het gebied van ‘bouw en omgeving’, ‘welbevinden en zorg’, ‘organisatie’ en ‘activiteiten’. Wie in aanmerking wil komen voor een ‘eco-woning’, kan zich bij CVEG aanmelden. Geïnteresseerden maken kennis met elkaar en de CVEG-filosofie, volgen verschillende activiteiten en worden (als aspirant-lid) na een verkenningsperiode van een half jaar en een evaluatiegesprek officieel lid van de vereniging. Dit lidmaatschap is tevens de laatste stap richting de (mogelijke) toewijzing van een woning.
De eerste live CLIPS-training sinds lange tijd. De laatste keer live was in februari, en in juni is er een digitale training geweest. Corona brengt heel wat teweeg, zo ook in onze gemeenschap. Vandaag konden we niet met de hele gemeenschap bij elkaar komen, maar in twee groepen verspreid over het weekend. Naast het feit dat dit jammer is zie ik er ook de meerwaarde van in. Een kleinere meer overzichtelijk groep, wat contact maken met elkaar makkelijker maakt.
We beginnen met een check-in, hoe zit iedereen erbij met de ondersteuning van een gevisualiseerd knuffelkonijn. De een kan hier al wat meer mee dan de ander. Dit is gelukkig helemaal oké. Zo gaat dat in een gemeenschap, er zijn altijd aspecten waar je meer of minder mee hebt en dat mag naast elkaar bestaan.
Na de check-in gaan we over naar een opdracht waar de groep gesplitst wordt in de nieuwe leden (‘zij’) en de leden die al langer bij de gemeenschap betrokken zijn (‘wij’). Je mag zelf kiezen waar je jezelf gevoelsmatig bij vindt horen, ook als je al langer lid bent. Nieuwe leden krijgen informatie over de basiselementen van de CLIPS en hoe ze het ervaren als nieuw lid. Oudere leden kijken terug naar wat er geleerd is tot nog toe en hoe ze de gemeenschap op dit moment ervaren. Ik sloot me aan bij de wij-groep. We bekeken de basiselementen (individu, wij, intentie en structuur) van de CLIPS op een spectrum. We kwamen erachter dat nog niet iedereen zijn talenten ten volle kan inzetten voor het woonproject. Dat de overgang van abstract praten naar het concreet doen even zoeken is. En dat als we het gemeenschapsgevoel willen voelen we samen dingen moeten doen en de verantwoordelijkheden moeten verdelen. Onze intenties voor Zuiderveld zijn helder, op naar het praktische doen!
In de volgende opdracht in groepjes van 3 praten we hoe het zit met onze eigen verantwoordelijkheid; durven we taken op ons te nemen, doe je dit teveel of te weinig of heb je juist moeite met dingen loslaten. Uit deze opdracht blijkt dat er een aantal kartrekkers zijn die teveel op hun bordje hebben en een grote groep die zoekende zijn in wat nu echt bij hun past. Er ontstond een wens om mensen en taken beter te matchen zodat ieder datgene doet wat past en niemand teveel heeft. Intussen zijn de 3 oudere kids/toekomstige pubers zich aan het vervelen. Ze vinden het saai en de opdrachten sluiten niet echt aan op hun behoefte. Er ontstond een opdracht waarbij ze de inrichting voor de chillplek op Zuiderveld mochten bedenken en tekenen. Enthousiast gingen ze aan de slag.
In de volgende opdracht probeerden we elkaars perspectief te nemen als nieuwkomer en oudgedienden. Wat ik mooi vond is dat voor beide groepen dit project en wat er allemaal bij komt kijken nieuw is. En dat het spannend blijft, elke stap weer. Het is dus een kwestie van het aangaan, niet terugdeinzen uit angst om fouten te maken. Het fijne is dat we dit project samen doen en van elkaar mogen leren. In een volgende opdracht gaan groepjes van 3 elkaars kwaliteiten en vaardigheden benoemen. Dit is een ongemakkelijk, maar tegelijkertijd mooi moment. Ondanks het feit dat we elkaar nog niet zo lang kennen kunnen we op basis van indrukken treffende eigenschappen benoemen. Iedereen ging er een beetje van stralen.
Richting de afsluiting van deze dag maakten we een reis naar de toekomst; Zuiderveld over 5 jaar. Ik zie als eerste mijn net geboren dochter als 5-jarige naast me lopen, mijn zoon is dan al 9 jaar en die hangt ergens in een boom. De deur van mijn huis staat open, er staat een picknicktafel waar iedereen kan komen buurten. Ik drink een kopje thee en geniet van de levendigheid om me heen.
Ik vond het een verhelderende en productieve CLIPS. Eentje waar we direct mee aan de slag kunnen als community. Voor mij was deze CLIPS ook extra bijzonder, want we hadden onze pasgeboren dochter mee en wat deed ze het goed. Ik kijk er tevreden op terug, op naar de volgende!
